Rembrandt van Rijn (Lejda 1606-1669 Amsterdam), malarz i grafik holenderski, jeden z najwybitniejszych twórców doby baroku; od 1625 roku czynny w Lejdzie, od 1631 roku w Amsterdamie. Malował sceny historyczne, biblijne, mitologiczne, pejzaże, portrety.

Obraz przedstawia nierozpoznaną postać dojrzałego mężczyzny noszącego strój inspirowany modą XVI wieku. Prawdopodobnie nie jest to portret konkretnej osoby, a przykład gatunku malarskiego zwanego 'tronie', a więc przedstawienia stypizowanej postaci - w tym wypadku uczonego.

Szczególną uwagę zwracają iluzjonistycznie malowane karty, które zdaja sie wystawać poza lico obrazu oraz pióro trzymane w dłoni, które nie zostało namalowane, a wyryte ostrym narzędziem w farbie. Dzięki takim zabiegom artysta osiągnął wrażenie głębi oraz przełamania granicy miedzy światem sztuki a światem widza.

Jest to jeden z 3 obrazów Rembrandta van Rijna znajdujących sie obecnie w polskich zbiorach publicznych, obok "Dziewczyny w ramie obrazu" z 1641 roku (Zamek Królewski w Warszawie, nr inw. ZKW/3906/ab) oraz "Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem" z 1639 roku (Muzuem im. Czartoryskich w Krakowie, nr inw. MNK XII-290).

Obraz należał do kolekcji Stanisława Augusta. W katalogu malarskiej kolekcji króla z 1795 roku został zapisany pod nr 208: "La Pere de la Mariée, il est a mi corps assis devant une table sur la quelle est un Cahier de Papier, il tient une Plume et semble réflechir sur ce qu’il veut écrire, il a la barbe grise et l’habit fourré de Zobols".

Obraz po śmierci króla został zakupiony w 1815 roku przez Kazimierza Rzewuskiego, po 1820 roku przeszedł drogą dziedziczenia na własność rodu Lanckorońskich. W 1994 roku został podarowany do zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie przez Karolinę Lanckorońską.

Sygnowany na bocznej ścianie pulpitu: Rembrandt/f 1641.
Na licu u góry po lewej: czerwony numer kolekcji Stanisława Augusta: 208; w prawym dolnym ślady tego samego numeru.

[Hanna Małachowicz]
[Alicja Jakubowska]