"Dnia 17. tego miesiąca [czerwca 1774] w Kościele Ichmć XX. Missjonarzów tutejszych, Imć Pan Tomasz z Bękowa Czapski Starosta Knyszyński […] Uroczysty sprawił Pogrzeb po niedawno zmarłej Iejmć Pani z Czapskich Potockiej naprzód, potem Czapskiej Starościnie Knyszyńskiej, Małżonce swojej w tymże Kościele pogrzebionej. Kościół cały kształtnie obity był kirem […] Śród Kościoła stał wspaniały Katafalk […] Cały ten katafalk licznemi pałał świecami. Na pamiątkę lat 51 wieku, oraz 12. Potomstwa, tyleż stało około Katafalku z świecami zapalonemi ubogich, tak starych, jako i dzieci, w barwę na ten Akt sporządzoną ubranych. Każdy z nich miał na piersiach zawieszony Medal, na to umyślnie bity; imię, nazwisko, rok narodzenia i śmierci zmarłej tej Damy wyrażający, oraz do modlitw za jej duszę pobudzający. Oprócz pomniejszych tych medalów, rozdawane były inne większe złote i srebrne. Na jednej stronie tych Medalów wyrażone jest starych Rzymian kształtem robione naczynie, śmiertelne popioły zawierające, z tym napisem: Maria Comit: de Bękowo...".

Tak opisywała "Gazeta Warszawska" z 22 VI 1774 r. pogrzeb Marii Czapskiej (1723–1774), córki podskarbiego wielkiego koronnego Jana Ansgarego Czapskiego, 1. voto Potockiej, od 1742 r. żony Tomasza Czapskiego (1711–1784), starosty knyszyńskiego, bratiańskiego i radzyńskiego.

Medale pogrzebowe były ważnym akcentem tej ceremonii. Jak głosi napis na rewersie, ich wybicie zlecił medalierowi Janowi Filipowi Holzhaeusserowi i je ufundował mąż zmarłej, choć Schroeder, administrator mennicy w Warszawie, zapisał w 1797 r., że to miasto Knyszyn kazało wybić medale w imieniu Tomasza Czapskiego. Według przekazu z "Gazety Warszawskiej" wykonano złote i srebrne medale oraz małe medaliki.

[Juliusz W. Zacher]