Sowiecka agresja była ciosem w plecy dla Wojska Polskiego, toczącego krwawe zmagania z Niemcami. Przekreślała szanse kontynuowania oporu na tzw. przedmościu rumuńskim. 17 września o godz. 22.00, po kilkugodzinnych walkach na pograniczu polsko-sowieckim, została ogłoszona dyrektywa Naczelnego Wodza marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza, zaczynająca się słowami: "Sowiety wkroczyły. Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony albo próby rozbrojenia oddziałów". Decyzja była podyktowana zamiarem zapobieżenia walkom, które nie miały cienia szans na zwycięstwo. Naczelną ideą było zachowanie własnych sił, by móc kontynuować wojnę u boku sojuszniczej Francji i Wielkiej Brytanii. Rozpoczęte sowiecką agresją 17 września 1939 r. represjonowanie narodu polskiego trwało aż do 1989 r. [Wiesław Wysocki] Autorem medalu "Rok 1939", z którego pochodzą wizerunki wykorzystane w projekcie monety, jest znany rzeźbiarz Józef Gosławski (1908–1963). Kompozycja na rewersie symbolicznie przedstawia wydarzenia z 17 września 1939 r. – polskiemu żołnierzowi walczącemu z niemieckim najeźdźcą wbija nóż w plecy czerwonoarmista. Napis na awersie głosi: "WE WRZEŚNIU 1939 NAPADNIĘCI PRZEZ ARMIE NIEMIECKĄ I BOLSZEWICKĄ – MY POLACY – OFIARĄ KRWI BRONILIŚMY WOLNOŚCI LUDÓW, HONORU I RELIGII". Projekt powstał z głębokiej wewnętrznej potrzeby twórcy – w ten sposób skomentował on tragiczny moment historyczny, którego był świadkiem. Artysta nie mógł za życia eksponować swojego dzieła, zalał gipsem złożone razem obydwie strony medalu i przechowywał je w tej formie. Dopiero w 2009 r. rodzina zdecydowała się na upublicznienie medalu. [Maria Anna Rudzka]