Anna, urodzona 18 października 1523 r., była córką Zygmunta I Starego i Bony Sforzy. Wychowywała się na dworze królewskim w Krakowie. Poza nauką dworskich, kobiecych umiejętności, była zapoznawana z literaturą antyczną, dziełami historycznymi i geograficznymi. Znała z domu rodzinnego języki polski i włoski, nauczyła się też łaciny i niemieckiego. Po śmierci ojca w 1548 r. przeniosła się wraz z matką z Krakowa do Warszawy. W następstwie bezpotomnej śmierci brata w 1572 r. została jego główną spadkobierczynią – zarówno w znaczeniu materialnym, jak i politycznym. Wobec zbliżającej się elekcji 50-letnia królewna stała się dla kandydatką na małżonkę dla ubiegających się o polski tron. W 1573 r. przedstawiciele obranego na polskiego monarchę francuskiego księcia Henryka Walezego złożyli zobowiązanie, że Henryk ożeni się z Anną po przybyciu do Polski, ale elekt uniknął wypełnienia tego obowiązku. W czasie kolejnego sejmu elekcyjnego po ucieczce Henryka z Polski Anna została wybrana na królową przez stronnictwo średnioszlacheckie. "Przydano" jej za małżonka i współwładcę Stefana Batorego, dotąd księcia siedmiogrodzkiego. Choć Anna była formalnie pierwszą z dwojga współrządzących, została odsunięta przez małżonka od sprawowania władzy. Po śmierci Stefana Batorego w 1586 r. królowa zrezygnowała ze swoich praw do sprawowania rządów i doprowadziła do kolejnej elekcji, z której, zgodnie z planem władczyni, zwycięsko wyszedł jej siostrzeniec, królewicz szwedzki Zygmunt Waza. Anna Jagiellonka mieszkała w Warszawie do śmierci w 1596 r. W historii stolicy Polski zapisała się sfinansowaniem budowy pierwszego w mieście stałego mostu na Wiśle, którego konstrukcję rozpoczęto w 1567 r. na polecenie Zygmunta Augusta. [Henryk Litwin]