Wróć do poprzedniej strony

Dodaj do ulubionych
Podstawowe informacje

Fotel tronowy Stanisława Augusta

Kamsetzer, Jan Christian (1753-1795) (projektant)
ZKW/2498
Miejsce powstania/znalezienia
Warszawa (Polska) (miejsce powstania)
Datowanie
ok. 1784-1785
Technika
stolarka, snycerka, złocenie na gruntach, tapicerowanie
Tworzywo
brzoza, lipa, aksamit, płótno, złoto płatkowe, włosie
Rodzaj
fotel tronowy
Rozwiń
Dział
Meble
Właściciel
Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum
Wymiary
158,5 x 79,5 x 68,7 cm
Bibliografia
Zamek Królewski w Warszawie. Przewodnik ilustrowany, red. praca zbiorowa, Warszawa 2012, il. s. 19
Choynowski Maciej, Ornamenta regia - fotele tronowe Stanisława Augusta, "Kronika Zamkowa", z. 1-2(65-66), Zamek Królewski w Warszawie 2013, s. 35, il. 33
Opis tekstowy

Fotel tronowy Stanisława Augusta

Kamsetzer, Jan Christian (1753-1795) (projektant)
ZKW/2498
Klasycystyczny fotel tronowy z prostokątnym oparciem zwieńczonym kartuszem herbowym Stanisława Augusta pod koroną królewską, podtrzymywanym przez uskrzydlone personifikacje Sprawiedliwości i Pokoju - boginie Justitia i Pax. Części drewniane mebla są podrzeźbiane i złocone, dekorowane ornamentami z liści akantu, lauru i dębu. Nogi fotela są proste, tralkowe, kanelowane. Środek oparcia i siedzisko wypełnia tapicerka pokryta czerwonym aksamitem. Mebel należy stylistycznie do grupy trzech zachowanych królewskich siedzisk, różniących się wielkością, których pierwowzorem był zapewne fotel wykonany ok. 1785-1786 do Sali Tronowej (Nowej Audiencjonalnej) w Zamku Warszawskim, zaginiony po 1944 r. Wspomniane meble reprezentują nowy typ ceremonialnych siedzisk stanisławowskich z ostatniej dekady panowania króla, w których zrezygnowano z rokokowo-barokowej dekoracyjności na rzecz prostej, klasycznej formy i konstrukcji. Zachowały się dwa niesygnowane projekty tronów autorstwa Jana Krystiana Kamsetzera, które dokumentują kolejne etapy dochodzenia do ostatecznej wersji siedzisk (Gab. Ryc. BUW, inw. G.R. 2064, 2066). Cechą charakterystyczną dla tej grupy tronów jest prostokątne oparcie z szerszym, górnym ramiakiem w formie belkowania, z dekoracyjnym fryzem i profilowanym gzymsem – idea nawiązująca do antyku, zaczerpnięta jednak najpewniej z renesansowych siedzisk (np. projekty J.A. du Cerceau), znanych w tym czasie głównie z ikonograficznych przekazów. Takie właśnie rozwiązanie zaproponował w latach 1749-1755 William Chambers. Trzeba jednak podkreślić, że w 2. poł. XVIII w. było to rozwiązanie rzadko spotykane, zwłaszcza przy fotelach tronowych, które dopiero w czasach empiru zyskało na popularności. Ze względu na enigmatyczność opisów inwentarzowych mebli zamkowych w XVIII i XIX wieku, oraz na szczątkowe zachowanie się oznaczeń własnościowych na samych meblach, nie można, niestety, ustalić, w jakich wnętrzach były wspomniane meble eksponowane. Z archiwalnych informacji wiadomo np., że do stałego wyposażenia zrealizowanej w 1786 Sali Tronowej, prócz fotela i taboretu służyły jeszcze: ,,le second fouteuil et 3 Chaises", zapewne przeznaczone dla osób, którym monarcha udzielał audiencji. Identyfikację mebli utrudnia też fakt, że zachowało się osobno tylko jedno, oryginalne zwieńczenie fotela. Wydaje się, że omawiany mebel można identyfikować z fotelem, który w 1886 znajdował się w Magazynie zamkowym i określany był jako ,,mniejszy" w stosunku do identycznie dekorowanego, większego siedziska tronowego. Fotel w czasie pierwszej wojny światowej był przechowywany w Rosji (1915-1922). Zwrócony do Zamku, otrzymał zwieńczenie, które wróciło z Rosji osobno, stąd nie ma pewności, czy było ono pierwotnie powiązane z tym meblem. Inspiracją dla takiego zwieńczenia był sygnowany przez Françoisa Bouchera projekt królewskiego kartusza, wykonany w 1765 i korygowany ok. 1784 przez Jana Krystiana Kamsetzera (Gab. Ryc. BUW, Zb. Król. T. 140 nr 52; Inw. G.R 2065) . Możliwe, że owalny herb króla w kartuszu był pierwotnie, tak jak na projektach, ujęty przez łańcuch Orderu Orła Białego. W czasie drugiej wojny światowej fotel był zdeponowany w Muzeum Narodowym w Warszawie (1939-1945), skąd powrócił ostatecznie w 1984. W tym czasie wymieniono na nim tapicerkę i tkaninę obiciową.
Czytaj więcej
Wystawy

Fotel tronowy Stanisława Augusta

Kamsetzer, Jan Christian (1753-1795) (projektant)
ZKW/2498
Trones en majeste, Le Chateau de Versailles, 28.II.2011-19.VI.2011